استفاده مجدد از آب خاکستری در جهت مصرف بهینه منابع آبی

به گزارش روابط عمومی شرکت آب منطقه ای چهارمحال وبختیاری به نقل از سایت خبری آب، ایران کشوری با اقلیم عمدتاً گرم و خشک می­‌باشد و در حال حاضر دچار کمبود آب است. در صورت ادامه وضعیت و روند فعلی در کشور، میزان تقاضای آب به دلیل افزایش جمعیت و توسعه کشاورزی و صنعتی و اجتماعی، افزایش یافته و میزان منابع آب به دلیل تغییرات اقلیمی و بروز خشکسالی­‌ها و کاهش کیفیت منابع آب، کاهش می­‌یابد و در نهایت منجر به کاهش سرانه آبی می­گردد؛ کاهش سرانه آبی متعاقباً منجر به بروز و تشدید اختلافات اجتماعی، مهاجرت، محدودیت­های کم­آبی، تنش­های آبی و بروز بحران می­شود. در راستای مدیریت بهینه منابع آب و دستیابی به وضع مطلوب و تأمین نیازهای آبی در آینده، اقدماتی همچون مدیریت تقاضا و افزایش آگاهی­های اجتماعی، مدیریت عرضه، اولویت بندی مصارف، استفاده از آب­های برگشتی، افزایش بهره­وری آب و ...، ضروری است. یکی از راهکارهای مهم در این زمینه، بازچرخانی و استفاده مجدد از آب خاکستری می­‌باشد که منجر به کاهش مصرف آب­های سطحی و زیرزمینی می­‌گردد.
همه فاضلاب تولید شده در خانه شامل فاضلاب تولیدی آشپزخانه، حمام و ماشین لباسشویی (به ‌جز فاضلاب توالت) را آب خاکستری گویند که تقریباً 50 تا 80% فاضلاب شهری را تشکیل می‌دهد. آب خاکستری پس از تصفیه، می­‌تواند بسته به نوع و میزان تصفیه اعمال شده، برای مصارف غیر شرب، آبیاری سطحی و زیرزمینی، لباس­شویی و سرویس بهداشتی، مورد استفاده مجدد قرار گیرد. به طور کلی سیستم­‌های بازچرخانی و استفاده مجدد از آب خاکستری شامل چند بخش و واحد اصلی می­‌باشد: 1- سیستم جمع آوری متشکل از شیرها و لوله­‌ها به منظور انتقال آب خاکستری به بیرون از خانه، 2- مخزن جمع‌آ‌وری برای نگهداری موقت مقدار زیادی از آب خاکستری، 3- سیستم­ها و واحدهای مربوط به فرآیندهای مختلف تصفیه همچون آشغالگیر، انوع فیلترها، گندزدایی و ...، 4- پمپ برای انتقال آب خاکستری تصفیه شده از مخزن جمع‌آ‌وری به مقاصد مورد استفاده. با توجه اینکه عمده کاربرد و استفاده مجدد از آب خاکستری تصفیه شده برای مقاصد آبیاری می­باشد، اغلب یک سیستم آبیاری نیز با سیستم آب خاکستری همراه می­‌باشد.
در کشور ژاپن، تعداد موارد استفاده از سیستم­‌های بازچرخانی آب خاکستری در ساختمان­‌ها رو به افزایش است؛ به طوری‌که این تعداد از 18 مورد در سال 1969 به 104 مورد در سال 2010 رسیده است و تعداد کل پروژه­های استفاده مجدد از آب خاکستری در ساختمان­ها از سال 1969 تا 2010 برابر 3654 مورد بوده است. در یکی از پروژه­‌های موفق توکیو که به منظور استفاده مجدد از آب خاکستری در یک مجتمع شامل ساختمان اداری، هتل، مراکز فرهنگی و تجاری انجام شده است، سالیانه 345 هزار متر مکعب پساب تصفیه شده حاصل می­‌شود که از این مقدار، 230 هزار متر مکعب برای مصارف آبیاری فضای سبز و سرویس­های بهداشتی مورد استفاده قرار گرفته و مابقی سرریز می­گردد. در یک پروژه موفق دیگر که در یک هتل توکیو انجام شده است، سالیانه 219 هزار متر مکعب آب خاکستری تصفیه شده بدست می­‌آید که 36 هزار متر مکعب آب آشامیدنی به آن اضافه شده و در مجموع سالیانه 255 هزار مترمکعب برای مصارف سرویس­‌های بهداشتی، آبیاری فضای سبز و کارواش مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در کشورهای عربی، افزایش تنش و بحران آبی و تغییرات آب و هوایی، منجر به جست و جوی روش­های کارامد مصرف منابع آبی و تأمین آب از طریق فاضلاب تصفیه شده (به خصوص برای بخش کشاورزی)،  گردیده است. مقدار کل آبی که از آب خاکستری تصفیه شده بدست می­‌آید و مورد استفاده مجدد قرار می‌گیرد، در حدود 2.17 کیلومترمکعب در سال برآورد شده است. در این مقوله، مصر، سوریه، امارات متحده و عربستان جزو بزرگترین مصرف کنندگان در منطقه محسوب شده و در حدود 75% از حجم آب مورد استفاده مجدد را به خود اختصاص می‌­دهند
تجربیات کشورهای فوق الذکر گویای این مطلب است که استفاده مجدد از آب خاکستری، بخش مهمی از مشکل جوامع را حل می‌کند و برخلاف روش‌های کوتاه مدت، در آینده­‌ای دور به عنوان روشی ضروری و غیر قابل تغییر باقی خواهد ماند. از مزایای مهم و اصلی استفاده مجدد از آب خاکستری می­‌توان به حفاظت از آب شیرین، حفاظت از منابع آب سطحی و زیرزمینی و تأمین آب اشاره نمود. همان طور که اشاره گردید، ایران کشوری خشک و کم‌آب است و با توجه به رشد جمعیت و منابع محدود آب، باید راهکارهای مناسبی برای استفاده بهینه از منابع، اجرا کند؛ لذا استفاده مجدد از آب خاکستری می‌تواند برای رفع مشکلات کم‌آبی، در کشور ایران بسیار کارآمد باشد.