به گزارش روابط عمومی آب منطقه ای چهارمحال و بختیاری، استان چهارمحال و بختیاری با یک درصد از مساحت کل کشور در بستر سلسله جبال زاگرس قرار دارد. این استان با توجه به مساحت کم، نقش مهمی در تولید آب شیرین کشور ایفا می کند و سرچشمه 2 رودخانه بزرگ کارون و زاینده رود و سرچشمه بخشی از رودخانه دز است.
اما با توجه به ماهیت کوهستانی منطقه، بخش زیادی از بارندگی های باران به شکل رواناب به سرعت از این استان خارج می شود و به استانهای اصفهان و خوزستان سرریز می شود و سفره های زیرزمینی که با بارش برف تغذیه می شود، تامین کننده بخش زیادی از نیاز آبی این استان است. اما خشکسالی های یک دهه اخیر و تغییر الگوی بارش ها از برف به باران به شدت منابع آب زیرزمینی این استان را به چالش کشیده است و دشت های این استان هر روز تشنه تر از روز قبل می کند.
** ممنوعه شدن 11 دشت اصلی چهارمحال و بختیاری
کارشناس منابع آب شرکت آب منطقه ای چهارمحال و بختیاری درتشریح وضعیت دشت های استان به خبرنگار ایرنا گفت: 11 دشت اصلی در استان وجود دارد که خشکسالی وبهره برداری بیش از حد در دهه های گذشته موجب ممنوعه و ممنوعه بحرانی شدن شدن همه این دشت ها شده است.
سیدهاشم فاطمی افزود: روند ممنوعه شدن این دشت ها از سال 62 با ممنوعه شدن دشت های سفیددشت و بروجن- فرادنبه آغاز شد و پس از آن در سالهای 84 و85 نیز دشت خانمیرزا و دشت شهرکرد ممنوعه اعلام شد .
وی ادامه داد: تشدید خشکسالی در سالهای گذشته سبب شده تا دشت های شهرکرد، خانمیرزا، بروجن- فرادنبه، سفیددشت به دشت های ممنوعه بحرانی و سایر دشتها نیز ممنوعه گردند و بدین ترتیب وضعیت منابع آب زیرزمینی استان در شرایط بسیار نامناسبی قرار گیرد.
کارشناس مسائل آب، وابستگی چهارمحال و بختیاری به منابع آب زیرزمینی را 72 درصد اعلام کرد و گفت: طی 30 سال گذشته، سطح آب های زیرزمینی در دشت شهرکرد 17 متر، سفیددشت 25 متر، دشت خانمیرزا 30 و دشت بروجن 10 متر افت کرده است.
با این وجود بارش های بهاری امسال که از حجم بالایی نیز برخوردار بود این امید را در دل مردم استان زنده کرد که خشکسالی های یک دهه اخیر به پایان رسیده، دشت های تشنه سیراب شده و از حالت بحرانی خارج می شوند و این بارش های گسترده می تواند بخشی از زخم خشکسالی یک دهه اخیر را بر تن دشت های این استان التیام بخشد، اما بگفته مدیرعامل آب منطقه ای چهارمحال و بختیاری، هر 11 دشت استان که پیش از این ممنوعه اعلام شده بود همچنان در وضعیت نامناسبی قرار دارد.
** بارش های سیل آسا بر احیای دشت ها تاثیری ندارد
مدیرعامل آب منطقه ای چهارمحال و بختیاری در همین خصوص در گفتگو با روابط عمومی شرکت بیان داشتند: گرچه با راهکارهای تغذیه مصنوعی توانستیم بخشی از رواناب های ناشی از بارش های اخیر را به دشت ها هدایت کنیم اما بی شک این اقدام نمی تواند به اندازه تغذیه طبیعی موثر واقع شود.
احمدرضا سدهی سامانی افزود: تاسیسات تغذیه مصنوعی از 20 سال گذشته در دشت بروجن- فرادنبه مستقر است و از 11 سال گذشته وارد مدار و بهره برداری شده است که با استفاده از این روش در سیلاب اخیر توانستیم بخشی را از رواناب ها را به سمت این دشت هدایت کنیم.
وی تاکید کرد: در برخی دشت های استان نیز بصورت نقطه ای عملیات تغذیه مصنوعی اجرا شد از جمله در دشت خانمیرزای لردگان و دشت شهرکرد اما به گستردگی تغذیه مصنوعی دشت بروجن- فرادنبه نبوده است.
مدیرعامل آب منطقه ای چهارمحال و بختیاری، تغذیه طبیعی را راهکار موثرتری برای احیای دشت های ممنوعه عنوان کرد و گفت: ماموریت آب منطقه ای استفاده از روش های تغذیه مصنوعی است اما اگر بارش ها بصورت طبیعی و مداوم در استان شکل گیرد تغذیه طبیعی دشت ها به شکل بهتری انجام می گیرد.
سدهی سامانی خاطرنشان کرد: هرچند نمی توان گفت بارش های اخیر در بهبود منابع آب استان بی تاثیر بوده اما با توجه به اینکه باران های سیل آسا تاثیر چندانی در بهبود منابع آب زیرزمینی ندارد، دشت های استان از این امکان بهره لازم را نبردند.
وی با اشاره به وجود دستگاه های اندازه گیری سطح آب سفره های زیرزمینی(پیزومتر) در دشت های استان تصریح کرد: اندازه گیری آب در دشت ها بصورت سالانه انجام می گیرد و هنوز چون موعد اندازه گیری نرسیده است، نمی توان تغییرات شکل گرفته را به صورت قطعی اعلام کرد.
سدهی سامانی افزود: نکته مهم اینست که هیچگاه بارش های سیل آسا نتوانسته دشت های ممنوعه را احیا کند چراکه فرایند تبدیل شدن دشت ها به مناطق ممنوعه زمانبر است و احیای آن امری زمانبرتر می باشد ضمن اینکه برخی دشت های بحرانی که با پدیده فرونشست و یا مرگ آبخوان مواجه شده اند نیز برگشت پذیر نیستند.
** نفوذناپذیری آبهای سطحی در مناطق مرتفع
یک کارشناس مسائل اقلیم شناسی نیز در همین خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: بهبود منابع آب بویژه در حوزه منابع آب زیرزمینی نیازمند تجمیع برف طی چند سال پیاپی است که این موضوع با وجود بارش های خوب برف در سال زراعی جاری محقق نشد و باران فروردین ماه تمامی حجم برف انباشت شده در شهرستان کوهرنگ را آب و با سرعت از استان خارج کرد.
مهرداد قطره سامانی افزود: هر 11 دشت استان که از نظر بیلان آب موجود در وضعیت نامناسبی قرار دارند از بارش های فروردین ماه بهره ای نبردند چرکه نفوذ آبهای سطحی به ویژه در استان مرتفع چهارمحال و بختیای به سختی انجام می شود.
وی تصریح کرد: در گذشته دسترسی به آب های زیرزمینی با حفر چاه حداکثر 7 متری امکانپذیر بود اما درحال حاضر کاهش سطح آب های زیرزمینی در استان به حدی است که عمق چاه های دسترسی به منابع آب از 150 و 200 متر نیز تجاور می کند.
این اقلیم شناس خاطرنشان کرد: فرونشست زمین که در اثر خشکسالی و در محل سدهای طبیعی زیرزمینی رخ می دهد، موجب ازبین رفتن ذخیرگاه های منابع طبیعی در بسیاری از نقاط استان شده است از همین رو حتی در صورت نگهداشت آب در حوزه نیز با کاهش حجم ذخیره آب مواجه هستیم.
به گزارش ایرنا، چهارمحال و بختیاری با وجود اینکه از منابع آب های سطحی خوبی برخوردار است و برای نمونه در موج اول و دوم باش های فروردین امسال بیشترین میزان بارش ها رادر کشور داشته است اما به سبب ماهیت کوهستانی منطقه مجال بهره گیری از این منابع را نداشته و حدود 80 درصد نیاز آبی خود را در بخش های شرب، کشاورزی و صنعت از منابع آب زیرزمینی تامین می کند که این استفاده بی رویه از منابع آب زیرزمینی پیامدهای مخرب زیست محیطی را به همراه داشته است.
از همین رو کارشناسان آب ضمن تاکید بر اصلاح الگوی مصرف، مهار رواناب ها و صدور مجوز بهره برداری از آبهای سطحی را راهکار مناسبی برای مهار این وضعیت عنوان می کنند.
